ปฏิปัน : (แบบ) น. ผู้ดําเนินไปแล้ว, ผู้บรรลุแล้ว, ผู้ตรัสรู้แล้ว. (ป. ปฏิปนฺน).

ปฏิปุจฉาพยากรณ์ : น. การจําแนกธรรมหรือพยากรณ์ปัญหาธรรมด้วยวิธีย้อนถาม. (ป.).

ปฏิปุจฉาวาที : น. ผู้จําแนกธรรมหรือพยากรณ์ปัญหาธรรมด้วยวิธีย้อนถาม. (ป.).

ปฏิพัทธ์ : ก. เนื่องกัน, ผูกพัน, รักใคร่. (ป. ปฏิพทฺธ; ส. ปฺรติพทฺธ).

(มค. ปฏิพทฺธ; สก. ปฺรติพทธฺ) ก. เนื่องกัน, ผูกพัน, รักใคร่.

(มค. ปฏิวากฺย) น. การกล่าวตอบ, การพูดโต้ตอบ.

ปฏิพากย์ : น. การกล่าวตอบ, การพูดโต้ตอบ. (ป. ปฏิวากฺย).

(มค. ปฏิภาค; สก. ปฺรติภาค) น. ส่วนเปรียบ. ว. เทียบเคียง, เหมือน.

ปฏิภาค, ปฏิภาค- : [ปะติพาก, ปะติพากคะ-] น. ส่วนเปรียบ. ว. เทียบเคียง, เหมือน. (ป. ปฏิภาค; ส. ปฺรติภาค).เรียกว่า ปฏิภาคนิมิต. (ป. ปฏิภาคนิมิตฺต; ส. ปฺริตภาค + นิมิตฺต).

น. นิมิตที่แยกออกเฉพาะส่วนเกี่ยวกับการทำสมาธิ ผู้ทำสมาธิอาจเห็นนิมิตอย่างใดอย่างหนึ่งเช่นเห็นคนเป็นต้น หมายความว่าเพ่งนิมิตนั้นให้เห็นชัดเจนก่อน นิมิตที่ยกขึ้นเพ่งนี้เรียกว่า อุคคหนิมิต เมื่อได้อุคคหนิมิตแล้ว ให้แยกนิมิตนั้นออกด้วย ปัญญา เช่น รูปร่างของคนปรากฏเป็นอุคคหนิมิต แล้ว ใช้จิตแยกรูปคนนั้นให้เห็นเป็นโครงกระดูกบ้าง ให้เห็นเป็นเน่าเปื่อยบ้าง ให้เห็นเฉพาะท่อนขาบ้าง เฉพาะท่อนแขนบ้าง ฯลฯ ทั้งนี้เพื่อทำลายอุปาทานแห่งจิต นิมิตที่ถูกแยกออกอย่างนี้ เรียกว่า ปฏิภาคนิมิต.