น. ทางใจ, ทางที่คนเราจะทำกรรมมีอยู่ ๓ ทาง คือ ทางกาย (กายทวาร) ทางคำพูด วาจา (วจีทวาร) และทางใจ (มโนทวาร), การทำทางใจ หมายถึง การคิดนึก, คำว่า มโนทวาร ยังหมายถึงทางที่จิตจะรับรู้อารมณ์ด้วย คือ จิตอาจรับรู้อารมณ์โดยจักษุทวาร (ทางตา) โสตทวาร (หู) ฆานทวาร (จมูก) ชิวหาทวาร (ลิ้น) กายทวาร (กาย) และมโนทวาร (ใจ) คือ จิตอาจนึกคิดไปเองโดยไม่ต้องอาศัยตา หู ฯลฯ เลยก็ได้.