[มัก] (มค. มคฺค; สก. มารฺค) น. ทาง; ในพระพุทธศาสนาหมายถึง ธรรมอันฆ่าเสียซึ่งกิเลส, ธรรมอันยังกิเลสให้ตาย, เป็นชื่อแห่งโลกุตรธรรม คู่กับผล มี ๔ ชั้น คือ โสดาปัตติมรรค สกิทาคามิมรรค อนาคามิมรรค อรหัตมรรค, เป็นชื่อแห่งอริยสัจที่ ๔ เรียกว่ามรรคสัจ (เหมือน มรรค).
อ.เปลื้อง ณ.นคร
|
มรรค, มรรค-, มรรคา : [มัก, มักคะ-, มันคา] น. ทาง; เหตุ, ใช้คู่กับ ผล ว่า เป็นมรรคเป็นผล; ในพระพุทธศาสนา เป็นชื่อแห่งโลกุตรธรรม คู่กับ ผล มี ๔ ชั้น คือ โสดาปัตติมรรค สกทาคามิมรรค อนาคามิมรรค อรหัตมรรค, ทางที่จะนำไปสู่ความพ้นทุกข์ เป็น ๑ ในอริยสัจ ๔ ได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ และมรรค เรียกเต็มว่า มรรคมีองค์ ๘ ประกอบด้วย สัมมาทิฐิ - ความเห็นชอบ ๑ สัมมาสังกัปปะ - ความดำริชอบ ๑ สัมมาวาจา - การเจรจาชอบ ๑ สัมมากัมมันตะ - การงานชอบ ๑ สัมมาอาชีวะ - การเลี้ยงชีวิตชอบ ๑ สัมมาวายามะ - ความพยายามชอบ ๑ สัมมาสติ - ความระลึกชอบ ๑ สัมมาสมาธิ -ความตั้งใจชอบ ๑ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า มัชฌิมาปฏิปทา คือ ทางสายกลาง. (ส. มารฺค; ป. มคฺค).
ราชบัณฑิตยสถาน
|
น. หัวหน้าสัปปุรุษ มรรคนายกมีวัดละ ๑ คน เป็นคฤหัสถ์ซึ่งพวกสัปปุรุษพากันยกย่องขึ้นเอง จากผู้ที่รู้วิธีทางศาสนาพอจะเป็นผู้นำทำบุญได้ และเป็นผู้ที่ซื่อสัตย์ มีศีลธรรม, บางทีเสียงเพี้ยนเป็น มรรคทายก.
อ.เปลื้อง ณ.นคร
|
มรรคนายก : [มักคะนายก] น. ผู้นําทาง คือ ผู้จัดการทางกุศล หรือ ผู้ชี้แจงทางบุญทางกุศลและป่าวประกาศให้ประชาชนมาทำบุญทำกุศลในวัด. (ส. มารฺค + นายก).
ราชบัณฑิตยสถาน
|
มรรคผล : (ปาก) น. ผล, มักใช้ในความปฏิเสธ เช่น ไม่เป็นมรรคผล ไม่ได้มรรคผลอะไร.
ราชบัณฑิตยสถาน
|
[มัก-คะ-สิ-ระ] (สก. มารฺคศิร) น. ชื่อดาวนักษัตร; ชื่อเดือนอ้าย.
อ.เปลื้อง ณ.นคร
|
[มัน-คา] (มค. มคฺค; สก. มารฺค) น. ทาง; ในพระพุทธศาสนาหมายถึง ธรรมอันฆ่าเสียซึ่งกิเลส, ธรรมอันยังกิเลสให้ตาย, เป็นชื่อแห่งโลกุตรธรรม คู่กับผล มี ๔ ชั้น คือ โสดาปัตติมรรค สกิทาคามิมรรค อนาคามิมรรค อรหัตมรรค, เป็นชื่อแห่งอริยสัจที่ ๔ เรียกว่ามรรคสัจ (เหมือน มรรค).
อ.เปลื้อง ณ.นคร
|
มรรค, มรรค-, มรรคา : [มัก, มักคะ-, มันคา] น. ทาง; เหตุ, ใช้คู่กับ ผล ว่า เป็นมรรคเป็นผล; ในพระพุทธศาสนา เป็นชื่อแห่งโลกุตรธรรม คู่กับ ผล มี ๔ ชั้น คือ โสดาปัตติมรรค สกทาคามิมรรค อนาคามิมรรค อรหัตมรรค, ทางที่จะนำไปสู่ความพ้นทุกข์ เป็น ๑ ในอริยสัจ ๔ ได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ และมรรค เรียกเต็มว่า มรรคมีองค์ ๘ ประกอบด้วย สัมมาทิฐิ - ความเห็นชอบ ๑ สัมมาสังกัปปะ - ความดำริชอบ ๑ สัมมาวาจา - การเจรจาชอบ ๑ สัมมากัมมันตะ - การงานชอบ ๑ สัมมาอาชีวะ - การเลี้ยงชีวิตชอบ ๑ สัมมาวายามะ - ความพยายามชอบ ๑ สัมมาสติ - ความระลึกชอบ ๑ สัมมาสมาธิ -ความตั้งใจชอบ ๑ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า มัชฌิมาปฏิปทา คือ ทางสายกลาง. (ส. มารฺค; ป. มคฺค).
ราชบัณฑิตยสถาน
|
[มัน-ตะ-ยะ] (สก. มรฺตฺย; มค. มจฺจ) น. ผู้ที่ต้องตาย ได้แก่ พวกมนุษย์ และ สัตว์ดิรัจฉาน, คู่กับ อมร ผู้ที่ไม่ตาย คือ เทวดา (เหมือน มรรตัย, มัตตัย, มัตย).
อ.เปลื้อง ณ.นคร
|
มรรตยะ, มรรตัย, มัตตัย, มัตยะ : [มันตะยะ, มันไต, มัดไต, มัดตะยะ] น. ผู้ที่ต้องตาย, ได้แก่ พวกมนุษย์ และสัตว์ดิรัจฉาน, คู่กับ อมร ผู้ไม่ตาย คือ เทวดา. (ส. มรฺตฺย; ป. มจฺจ).
ราชบัณฑิตยสถาน
|